Η 13η Δεκεμβρίου στην ιστορία
13 Δεκεμβρίου 1967
«Από χωρίου εις χωρίον»
Ξημερώματα, 21 Απριλίου του 1967, οι πραξικοπηματίες συνταγματάρχες απομόνωσαν τον βασιλιά Κωνσταντίνο στο Τατόι και τη μητέρα του, Φρειδερίκη στο, Ψυχικό. Πρωί της ίδιας μέρας, ο Κωνσταντίνος μεταφέρθηκε στο Πεντάγωνο, όπου του ζητήθηκε να ορκίσει τη νέα «κυβέρνηση». Η χούντα των συνταγματαρχών χρειαζόταν επίσημη αναγνώριση. Στη συνέχεια, θα έβλεπαν με ποιον τρόπο θ’ απαλλάσσονταν από τον βασιλιά. Κι ο Κωνσταντίνος που αιφνιδιάστηκε, χρειαζόταν χρόνο για να οργανωθεί, ώστε να μπορέσει, αργότερα, να επιβάλει τους δικούς του στρατηγούς. Κατέληξαν σ’ ένα κυβερνητικό σχήμα που εκπροσωπούσε και τις δυο πλευρές.
Το καλοκαίρι, ο Κωνσταντίνος επισκέφτηκε τον Καναδά, όπου έκανε την γκάφα να δηλώσει πως η κυβέρνηση δεν ήταν δική του. Οι πραξικοπηματίες είχαν τον νου τους. Ένα βασιλικό αντιπραξικόπημα οργανώθηκε για τις 26 Οκτωβρίου αλλά ματαιώθηκε την τελευταία στιγμή. Νέα ημερομηνία ορίστηκε η 13η Δεκεμβρίου του 1967. Οι στρατηγοί φαντάζονταν πως έλεγχαν το στράτευμα. Κι ο Κωνσταντίνος πίστευε πως ο λαός θα του συμπαραστεκόταν. Ξεχνούσε πως ο ίδιος είχε καταργήσει τον νόμιμο πρωθυπουργό της χώρας Γεώργιο Παπανδρέου. Κι ότι η μητέρα του είχε εξαναγκάσει τον προηγούμενο εκλεγμένο πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή να φύγει στο εξωτερικό. Άλλωστε, ελάχιστοι ήταν εκείνοι που θα διακινδύνευαν τη ζωή τους για ν’ απαλλαγεί η χώρα από μια χούντα και ν’ αποκτήσει μιαν άλλη.
Το βασιλικό αντιπραξικόπημα εκδηλώθηκε με ηλίθιο τρόπο. Στην ουσία, ελάχιστες στρατιωτικές μονάδες κινήθηκαν. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι φιλοβασιλικοί διοικητές συνελήφθησαν από τους υφισταμένους τους. Για τη χούντα των συνταγματαρχών, το αντιπραξικόπημα ήταν ουρανοκατέβατο δώρο. Ο Κωνσταντίνος αναγκάστηκε να φύγει στη Ρώμη, ενώ, από το ραδιόφωνο, αναμεταδιδόταν η ίδια ανακοίνωση: Ότι κινήθηκε ενάντια στη νομιμότητα, ο στρατός δεν τον ακολούθησε κι αυτός το έσκασε «κρυπτόμενος από χωρίου εις χωρίον».
Την ίδια μέρα, 13 Δεκεμβρίου, ο στρατηγός Γεώργιος Ζωιτάκης ορκιζόταν αντιβασιλιάς και, με τη σειρά του, όρκιζε τη νέα κυβέρνηση. Πρωθυπουργός και υπερυπουργός ο Γεώργιος Παπαδόπουλος που παραιτήθηκε από τον στρατό όπως κι οι Νικόλαος Μακαρέζος και Στυλιανός Παττακός. Λίγο καιρό αργότερα, ο Ζωιτάκης θ’ απολυόταν.
1553: Γεννιέται ο πρώτος Βουρβόνος βασιλιάς της Γαλλίας, Ερρίκος Δ’ (Ερρίκος της Ναβάρας), που διασώθηκε τη νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου. Με το διάταγμα της Νάντης, έφερε την ενότητα και την ευημερία στη χώρα του μετά από τους Θρησκευτικούς πολέμους. Δολοφονήθηκε το 1610.
1937: Γεννιέται ο πρίγκιπας Καρίμ Αγά Χαν, πνευματικός ηγέτης των 15 εκατομμυρίων Μουσουλμάνων Ισμαηλιτών κι ένας από τους πλουσιότερους άνδρες στον κόσμο.
1937: Ιαπωνικές δυνάμεις κυριεύουν την κινεζική πόλη Νάνκινγκ. Τις επόμενες έξι εβδομάδες, σε μία από τις χειρότερες φρικαλεότητες του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, οι Ιάπωνες σκότωσαν περίπου 200.000 Κινέζους. Το γεγονός έμεινε γνωστό ως ο «Βιασμός του Νάνκινγκ».
1939: Στον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, αρχίζει η ναυμαχία του Ρίβερ Πλέιτ, στις ακτές της Νότιας Αμερικής, ανάμεσα στα βρετανικά καταδρομικά Έξετερ, Άγιαξ και Αχιλλέας και στο γερμανικό πολεμικό Γκραφ Σπέε, που έμελλε να αυτοβυθιστεί.
1941: Οι Ιάπωνες πραγματοποιούν απόβαση στις Φιλιππίνες.
1943: Το έγκλημα των Γερμανών στα Καλάβρυτα: Όλοι οι άνδρες κάτοικοι με ηλικία από 15 ως 65 χρόνων συγκεντρώνονται στην πλατεία, στήνονται στον τοίχο κι εκτελούνται ομαδικά. Πριν να φύγουν, οι Γερμανοί πυρπόλησαν την ηρωική κωμόπολη.
1982: Σεισμός μεγέθους 6 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ στην Υεμένη προκαλεί τον θάνατο σε 3.000 άτομα και τραυματίζει 2.000. Η επαρχία Νταμάρ καταστράφηκε ολοσχερώς.
1983: Μετά από τρία χρόνια στρατοκρατίας, ο ευνοούμενος των στρατηγών πολιτικός Τουργκούτ Οζάλ γίνεται πρωθυπουργός της Τουρκίας.
1993: Η Ευρωπαϊκή Ένωση επικυρώνει συνθήκη που δημιουργεί το μεγαλύτερο εμπορικό μπλοκ του κόσμου, την Ευρωπαϊκή Οικονομική Περιοχή, που επρόκειτο να λειτουργήσει από την 1η Ιανουαρίου του 1994.
1995: Καταδικάζεται σε φυλάκιση 14 χρόνων για ανατρεπτικές πράξεις ο Κινέζος διαφωνών Βέι Τζίνγκσενγκ που την ίδια χρονιά κέρδισε το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης.
1997: Λήγει η καθοριστική για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης σύνοδος κορυφής του Λουξεμβούργου, με απόφαση που ανοίγει τον δρόμο για μελλοντική ένταξη δέκα χωρών, μεταξύ των οποίων η Κύπρος, ενώ η Τουρκία αποκλείεται από τις ενταξιακές διαδικασίες. Ο Μεσούτ Γιλμάζ, ως αντίποινα, απειλεί με προσάρτηση στην Τουρκία του κατεχόμενου τμήματος της Κύπρου.
2002: Η Κύπρος εντάσσεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση ως ισότιμο μέλος. Η Τουρκία δηλώνει ότι θα εργαστεί για την λύση του κυπριακού προβλήματος ως τις 28 Φεβρουαρίου 2003. Στην Ε.Ε. εντάσσονται και οι χώρες Πολωνία, Ουγγαρία, Τσεχία, Σλοβακία, Λιθουανία, Λετονία, Εσθονία, Σλοβενία και Μάλτα.
2003: Στη διάσκεψη κορυφής των Βρυξελλών, η ιταλική προεδρία αποτυγχάνει να γεφυρώσει τις διαφορές για την ψήφιση ευρωπαϊκού συντάγματος. Το ζήτημα παραπέμπεται στην επόμενη προεδρία, της Ιρλανδίας.
Η 13η Δεκεμβρίου στον πολιτισμό
13 Δεκεμβρίου 1930
Η «Συμφωνία των ψαλμών»
Συμπληρώνονταν δέκα χρόνια από τη στροφή του Ιγκόρ Στραβίνσκι στην παράδοση κι ακόμα δεν είχε παρουσιάσει κάποιο έργο που να ξεχωρίζει ιδιαίτερα. Γεννημένος (17 Ιουνίου 1882) σε ένα σπίτι γεμάτο μουσική (ο πατέρας του ήταν διάσημος μπάσος στην όπερα της Αγίας Πετρούπολης), ο Ιγκόρ είχε την τύχη να αποκτήσει δάσκαλο τον Ρίμσκι Κόρσακοφ και να μπει σχετικά εύκολα στον χώρο της σύνθεσης. Το μπαλέτο του «Το πουλί της φωτιάς» (1910) τον καθιέρωσε στο Παρίσι. Η «Πετρούσκα» (1911) επιβεβαίωσε την ανωτερότητά του. Και η «Ιεροτελεστία της Άνοιξης» (1913) δίχασε το κοινό. Παγκόσμια αναγνωρισμένος, πρόσθεσε στη μουσική του στοιχεία της τζαζ κι έφτασε να θεωρείται θεμελιωτής της μουσικής τάσης του 20ού αιώνα. Και, ξαφνικά, στα 1920, έγινε μεθοδικός υποστηρικτής της παράδοσης. Τα επόμενα δέκα χρόνια κύλησαν χωρίς εκπλήξεις. Στις 13 Δεκεμβρίου του 1930, στις Βρυξέλλες, παρουσίασε τη «Συμφωνία των ψαλμών». Ήταν το πρώτο αληθινά αξιόλογο έργο αυτής της περιόδου. Θα ακολουθούσαν το μπαλέτο «Ορφέας» (1947) και η «Λειτουργία» (1951). Ήδη, από το 1939, είχε εγκατασταθεί στις ΗΠΑ. Πέθανε εκεί στις 6 Απριλίου του 1971.
1642: Ο Ολλανδός ναυτικός Άμπελ Τάσμαν ανακαλύπτει την Νέα Ζηλανδία. Πολλοί απ’ τους άνδρες του σκοτώθηκαν προσπαθώντας να αποβιβαστούν, όταν οι ήχοι από τις τρομπέτες τους ερμηνεύτηκαν από τους ιθαγενείς Μαορί ως έναυσμα μάχης.
1816: Γεννιέται ο Γερμανός Ερνστ Βέρνερ φον Ζίμενς, εφευρέτης της ηλεκτροκίνητης αμαξοστοιχίας. Μαζί με τα τρία αδέλφια του ίδρυσε τον ομώνυμο γιγαντιαία εταιρεία παραγωγής ηλεκτρικών συσκευών. Πέθανε το 1892.
1996: Υπουργοί και επίσημοι 128 χωρών υιοθετούν την τελική διακήρυξη στο τέλος του πενθήμερου συνεδρίου του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (WTO) στη Σιγκαπούρη.