Η 12η Μαρτίου στην ιστορία
12 Μαρτίου 1792
Ο Λάμπρος Κατσώνης
Ο Λάμπρος Κατσώνης γεννήθηκε το 1752, στη Λιβαδειά. Νεαρός, έζησε την τραγωδία των ορλοφικών και της εγκατάλειψης των Ελλήνων από την Αικατερίνη Β’ της Ρωσίας (1769). Στα 35 του, ήταν πια χιλίαρχος του ρωσικού στρατού, όταν η Αικατερίνη συμμάχησε με τον Ιωσήφ Β’ της Αυστρίας και κήρυξε τον πόλεμο κατά της Τουρκίας (1787). Σκοπός τους ήταν ο διαμελισμός της οθωμανικής αυτοκρατορίας κατά το πρότυπο της Πολωνίας, το 1772. Ο πόλεμος συνεχιζόταν, όταν ο Λάμπρος Κατσώνης ξεκίνησε από την Τεργέστη με ένα μικρό στόλο που δημιουργήθηκε από συνεισφορές Ελλήνων. Πλέοντας προς το Αιγαίο, συνελάμβανε όποιο τουρκικό πλοίο συναντούσε. Έφτασε να διαθέτει 16 πλοία, παρέλαβε και τον οπλαρχηγό Γεώργιο Αντρούτσο με 500 άντρες και καταναυμάχησε τον τουρκικό στόλο αρκετές φορές.
Η μεγάλη ναυμαχία έγινε το 1790, ανάμεσα στην Άνδρο και την Εύβοια. Τσάκισε τον τουρκικό στόλο αλλά έμεινε με επτά μόνο πλοία. Την επομένη, βρέθηκε ανάμεσα σε δυο στόλους και νικήθηκε. Κατάφερε, όμως, να σωθεί και να συνεχίσει τον αγώνα, ώσπου, στις 9 Ιανουαρίου 1792, η Αικατερίνη σταμάτησε τον πόλεμο με τη συνθήκη του Ιασίου κι έστρεψε, ξανά, τις βλέψεις της προς την Πολωνία. Κάλεσε τον Λάμπρο Κατσώνη να καταθέσει τα όπλα. Εκείνος αρνήθηκε.
Στις 12 Μαρτίου 1792, εξέδωσε την «φανέρωσιν του εξοχωτάτου χιλιάρχου και ιππέως Λάμπρου Κατσώνη», με την οποία κατάγγειλε τη στάση της Αικατερίνης και διακήρυξε πως μόνο με τις δικές τους δυνάμεις θα κατακτήσουν οι Έλληνες την ελευθερία τους. Βγήκε με τον Ανδρούτσο στη Μάνη και προσπάθησε να την επαναστατήσει. Νικήθηκε στο Ταίναρο. Ο Ανδρούτσος, με τους 500 του, ξεκίνησε μια τρομερή πορεία, πολεμώντας σαράντα μερόνυχτα με 6.000 Τούρκους. Έχασε εκατό άντρες αλλά έφτασε στην Πρέβεζα, ενώ οι διώκτες του είχαν 1500 νεκρούς.
Ο Λάμπρος Κατσώνης πέρασε στην Ιθάκη κι από εκεί στην Κριμαία, όπου έζησε ως το θάνατό του, το 1804. Δέκα χρόνια αργότερα, δημιουργήθηκε η Φιλική Εταιρεία που έκανε πράξη το περιεχόμενο της φανέρωσης.
1507: Ο Καίσαρας Βοργίας σκοτώνεται σε μάχη με τους επαναστάτες της Ναβάρας. Σύγχρονος του Νικολό Μακιαβέλι, υπηρέτησε τόσο την κοσμική όσο και την εκκλησιαστική εξουσία από την θέση του καρδινάλιου. Περιγράφεται ως ικανός, σκληρός και ακόλαστος, που δε δίστασε ακόμα και τον φόνο να χρησιμοποιήσει στην υπηρεσία των σκοπών του. Γεννήθηκε το 1478.
1854: Η Βρετανία και η Γαλλία συμμαχούν με την Οθωμανική Αυτοκρατορία εναντίον της Ρωσίας στον Κριμαϊκό Πόλεμο.
1863: Γεννιέται ο Ιταλός τυχοδιώκτης, πολιτικός και ποιητής Γκαμπριέλε ντ’ Ανούντσιο. Το 1919 μπήκε επικεφαλής των Ιταλών που κατέλαβαν το Φιούμε. Εραστής της Ελεονόρας Ντούζε, έκανε τη σχέση τους μυθιστόρημα που το εξέδωσε παρ’ όλο που πληρώθηκε να μην το κάνει. Υπήρξε οπαδός του φασισμού κι έλαβε (1924) τον τίτλο του πρίγκιπα του Μοντενεβόζο. Πέθανε το 1938.
1881: Γεννιέται στην Θεσσαλονίκη ο Μουσταφά Κεμάλ, που αποκλήθηκε Ατατούρκ (πατέρας των Τούρκων). Πρώτος πρόεδρος του σύγχρονου τουρκικού κράτους το 1923, υπήρξε ο θεμελιωτής της κρατούσας ιδεολογίας, η οποία εξακολουθεί να κυριαρχεί στην γειτονική χώρα παρά την διείσδυση των ισλαμιστών. Καθιέρωσε το λατινικό αλφάβητο και κατάργησε το φέσι και τον φερετζέ. Πέθανε το 1938.
1913: Η Καμπέρα γίνεται η πρωτεύουσα της Αυστραλίας.
1925: Πεθαίνει ο Κινέζος ηγέτης των επαναστατών, Σαν Γιατ Σεν. Γνωστός ως ο «πατέρας» της σύγχρονης Κίνας. Έγινε ο πρώτος προσωρινός της πρόεδρος για ένα μικρό διάστημα (1911-1912).
1930: Ο Μαχάτμα Γκάντι αρχίζει τη μοναχική πορεία των 300 μιλίων σε ένδειξη διαμαρτυρίας κατά της επιβολής μονοπωλίου στο αλάτι, από τους Βρετανούς αποικιοκράτες.
1940: Η Σοβιετική Ένωση υπαγορεύει τους όρους της στη νικημένη Φιλανδία: Είναι η «συνθήκη της Μόσχας», με την οποία έληξε ο μεταξύ τους πόλεμος του 1939.
1947: Ανακοινώνεται το δόγμα Τρούμαν, που ίσχυσε και για την Ελλάδα. Οι Αμερικανοί διαδέχονται τους Βρετανούς στην προσπάθεια για την κυριαρχία στον κόσμο.
1966: Το Κογκρέσο της Ινδονησίας αφαιρεί από τον Δρ Σουκάρνο όλες τις εξουσίες, συμπεριλαμβανομένου και του τίτλου του προέδρου. Ο στρατηγός Σουχάρτο γίνεται πρόεδρος «μέχρι τις γενικές εκλογές του 1968». Ανατράπηκε το 1998.
1996: Η Κίνα ξεκινά πολεμικά γυμνάσια στο Στενό της Ταϊβάν, σε μια επίδειξη δύναμης.
2003: Δολοφονείται ο πρωθυπουργός της Σερβίας, Ζόραν Τζίτζιτς.
2004: Έντεκα εκατομμύρια Ισπανοί (τα τρία, στη Μαδρίτη) διαδηλώνουν εναντίον της τρομοκρατίας, την επομένη του θανάτου διακοσίων και τραυματισμού πάνω από 1.400 στο χτύπημα στα τρένα της ισπανικής πρωτεύουσας.
2005: Ορκίζεται στη Βουλή πρόεδρος της Δημοκρατίας ο Κάρολος Παπούλιας. Με την είσοδο του αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου, οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ δεν σηκώνονται, ενώ οι βουλευτές του Συνασπισμού αποχωρούν.
2011: Ξημερώματα στις Βρυξέλλες, το συμβούλιο κορυφής της Ε.Ε. εγκρίνει την επιμήκυνση της αποπληρωμής του δανείου των 110 δισ. ευρώ προς την Ελλάδα, με παράλληλη μείωση του επιτοκίου δανεισμού κατά μία μονάδα (στο 4,2%).
Η 12η Μαρτίου στον πολιτισμό
12 Μαρτίου 2000
Οι συγνώμες του πάπα
Στις 16 Οκτωβρίου 1978, ο Πολωνός καρδινάλιος Κάρολ Γουοτσίλα εκλέχτηκε πάπας, με το όνομα Ιωάννης Παύλος Β’. Ήταν ο πρώτος μη Ιταλός πάπας μετά από 456 χρόνια. Τα ανοίγματα του Ιωάννη Παύλου Β’ προς κάθε κατεύθυνση ξεκίνησαν τον επόμενο χρόνο: Στις 26 Ιουνίου 1979, επισκέφτηκε την πατρίδα του Πολωνία. Ήταν όμως η πρώτη επίσκεψη ποντίφικα σε χώρα του ανατολικού συνασπισμού. Και προκάλεσε αναταραχή στο καθεστώς καθώς η περιοδεία του πάπα ξεσήκωσε τα πλήθη που τον ακολουθούσαν. Δυο χρόνια αργότερα, στις 13 Μαΐου 1981, ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β’ πυροβολήθηκε στην πλατεία του Αγίου Πέτρου από έναν Τούρκο «Γκρίζο Λύκο», τον Μεχμέτ Αλί Αγκτσά. Γλίτωσε. Ο Αγκτσά καταδικάστηκε σε ισόβια αλλά αποφυλακίστηκε το 2001.
Στις 28 Μαΐου 1982, ο Ιωάννης Παύλος Β’ έγινε ο πρώτος πάπας που επισκέφθηκε την Βρετανία μετά το σχίσμα του 1531 που οδήγησε στην ίδρυση της Αγγλικανικής Εκκλησίας. Η υποδοχή που του επιφυλάχθηκε ήταν «αγγλική».
Στις 31 Οκτωβρίου 1992, ο προκαθήμενος της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας ζήτησε δημόσια συγνώμη για τις διώξεις που υπέστη ο Γαλιλαίος. «Η Ιερή Εξέταση», είπε, «ερμήνευσε τη Βίβλο λαθεμένα». Με τη δήλωσή του ο πάπας έκανε το αναγκαίο βήμα για να αναγνωρίσει η Καθολική Εκκλησία ότι η Γη όντως «γυρίζει».
Χρειάστηκε να περάσουν αρκετά ακόμα χρόνια, ώσπου να γίνει το μεγάλο βήμα: Στις 19 Νοεμβρίου 1996, στο Βατικανό, πραγματοποιήθηκε η ιστορική πρώτη συνάντηση ανάμεσα στον πάπα και τον βετεράνο επαναστάτη ηγέτη της Κούβας, Φιντέλ Κάστρο. Ο Ιωάννης Παύλος ανταπέδωσε με επίσκεψη στην Κούβα, στις 21 Ιανουαρίου 1998. Η υποδοχή ήταν λαμπρή και οι νύξεις εναντίον του αποκλεισμού της Κούβας που έχουν επιβάλει οι ΗΠΑ αιχμηρές.
Ήταν 12 Μαρτίου 2000, όταν με μια δήλωσή του, ο πάπας Ιωάννης Παύλος Β’ ζήτησε δημόσια συγνώμη από όσους στο παρελθόν υπέστησαν διώξεις στο όνομα του χριστιανισμού. Σ’ αυτή τη συγνώμη συμπεριελήφθησαν και οι χριστιανοί. Στις 24 Ιανουαρίου 2001, ο πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος επισκέφθηκε επίσημα το Βατικανό και έγινε δεκτός από τον πάπα Ιωάννη Παύλο 2ο. Η άφιξή του στην Αθήνα, τον Μάιο του 2001 ήταν η ανταπόδοση σ’ αυτή την επίσκεψη.
Στις 12 Απριλίου 2004, μια ακόμα συγνώμη του πάπα Ιωάννη Παύλου Β’, αυτή τη φορά μέσω ενός καρδινάλιου που επισκέφτηκε το πατριαρχείο, είχε αντικείμενο την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους σταυροφόρους, οκτακόσια χρόνια πριν. Ο ίδιος πέθανε στις 2 Απριλίου 2005. Είχε γεννηθεί στις 18 Μαΐου 1920.
1888: Γεννιέται στη Γερμανία ο μαέστρος Χανς Κνάπερτσμπους.
1946: Γεννιέται η τραγουδίστρια και ηθοποιός, Λίζα Μινέλι, κόρη της Τζούντι Γκάρλαντ και του Βισέντε Μινέλι. Έγινε διάσημη με την ερμηνεία της στην ταινία «Καμπαρέ».
1999: Πεθαίνει στο Βερολίνο ο διάσημος βιολιστής, μαέστρος και δάσκαλος, Γεχούντι Μενουχίν. Είχε γεννηθεί στις 22 Απριλίου 1916 και έδωσε το πρώτο του κονσέρτο σε ηλικία 13 χρόνων.
2000: Η ομάδα πόλο γυναικών της Γλυφάδας γίνεται η πρώτη ελληνική που κατακτά το κύπελλο πρωταθλητριών Ευρώπης, νικώντας στον τελικό τη Σκιφ Μόσχας με 7 – 5.
2005: Στα 73 του χρόνια, πεθαίνει ο μουσικοσυνθέτης Σταύρος Κουγιουμτζής.
2005: Ο Ολυμπιακός κατακτά για 2η φορά το ευρωπαϊκό κύπελλο Βόλεϊ, νικώντας στο ΣΕΦ την ολλανδική Όρτεκ Νεσελάντε (3-0).