Η 10η Απριλίου στην ιστορία
10 Απριλίου 1826
Η έξοδος του Μεσολογγίου
Ήταν μια ήττα τραγική. Από τους 3.000 μαχητές,1.700 έπεσαν και μόνο 1.300 πέρασαν. Από τους αμάχους, 5.000 σκοτώθηκαν μέσα στη νύχτα. Πέρασαν μόλις 13 γυναίκες, όλες Σουλιώτισσες, και 3 ή 4 παιδιά. Άλλα 6.000 γυναικόπαιδα στάλθηκαν στα σκλαβοπάζαρα της Πόλης και της Αλεξάνδρειας. Οι Τούρκοι έχασαν 5.000 πολεμιστές αλλά πήραν το Μεσολόγγι. Ένα χρόνο πάσχιζαν να το πατήσουν: Από τις 15 Απριλίου 1825. Ύψωσαν την τουρκική σημαία στις 11 Απριλίου 1826. Η νίκη αυτή, τους στοίχισε τον πόλεμο.
Ήταν 15 Απριλίου 1825, όταν στους ελαιώνες μπροστά από το Μεσολόγγι φάνηκαν οι πρώτοι πεζοί και καβαλάρηδες του Κιουταχή. Άρχισε η πολιορκία της ιερής πόλης. Με τάφρους και χαρακώματα και φρουρές κάθε 10 με 15 χλμ., σε όλη τη διαδρομή ως την Άρτα. Πίσω από την τάφρο και το χαράκωμα της πρώτης γραμμής, οι Έλληνες άνοιξαν μια δεύτερη τάφρο κι ένα ακόμη χαράκωμα. Το πυροβολικό θέριζε κι από τις δυο μεριές.
Η πρώτη μαζική τουρκική επίθεση έγινε στις 21 Ιουλίου 1825: Περίπου 24.000 Τούρκοι ρίχτηκαν στη μάχη. Οι Έλληνες τους περίμεναν στο δεύτερο χαράκωμα. Οι Τούρκοι περνούσαν το πρώτο με ευκολία αλλά, με τη φόρα που είχαν, έπεφταν στη δεύτερη τάφρο και γίνονταν εύκολη λεία για τους πολιορκημένους: 1.500 οι Τούρκοι νεκροί. Λιγότεροι από 20 οι Έλληνες. Το Μεσολόγγι θα βαστούσε ακόμη...
Στις 6 Νοεμβρίου, ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος φάνηκε στην περιοχή. Πάνω από 15.000 άντρες του αιγυπτιακού στρατού αποβιβάστηκαν και, στις 12 Δεκεμβρίου, ενώθηκαν με τους 10.000 της πρώτης γραμμής του Κιουταχή. Είχαν περάσει εννιά σκληροί μήνες πολιορκίας. Τα τρόφιμα λιγοστά, οι πληγωμένοι δίχως φάρμακα ενώ, την επομένη των Χριστουγέννων, ο ίδιος ο Ιμπραήμ έστηνε τη σκηνή του πλάι σ’ αυτή του Κιουταχή κι έπαιρνε την κατάσταση στα χέρια του.
Στις 7 Ιανουαρίου 1826, ο ναύαρχος Μιαούλης έσπασε τον αποκλεισμό κι έφερε τρόφιμα, φάρμακα και πυρομαχικά. Τον ξανάσπασε κάμποσες φορές ως τα μέσα του μήνα, οπότε του τέλειωσαν τα εφόδια. Από τις 12 Φεβρουαρίου, νέα αιγυπτιακά πυροβολεία ξεφύτρωναν κάθε νύχτα. Γάλλοι αξιωματικοί κανόνιζαν τις βολές των κανονιών. Οι άμαχοι νεκροί πλήθαιναν. Στις 25 Φεβρουαρίου, το νησάκι Βασιλάδι, προπύργιο του Μεσολογγίου, έπεσε στα χέρια των πολιορκητών. Ο επόμενος μήνας πέρασε με καθημερινές επιθέσεις και καθημερινές αποκρούσεις.
Τα τρόφιμα τελείωναν στο κυκλωμένο Μεσολόγγι. Τελείωναν και τα φάρμακα. Οι ελεύθεροι πολιορκημένοι έσφαζαν τα ζωντανά τους για να φάνε. Γαϊδούρια, μουλάρια κι άλογα. Έπειτα, σκυλιά, γάτες, ποντίκια. Ο θάνατος και οι αρρώστιες θέριζαν. Ο Μιαούλης προσπάθησε να σπάσει τον αποκλεισμό, να φέρει τρόφιμα, φάρμακα και μπαρούτι. Δε τα κατάφερε. Στις 31 Μαρτίου, σε μυστική σύσκεψη, οι οπλαρχηγοί αποφάσισαν την έξοδο. Πρωί, 9 Απριλίου, το εισηγήθηκαν σε συνέλευση των κατοίκων. Όλοι είπαν ναι. Η έξοδος ορίστηκε για το βράδυ του Σαββάτου προς Κυριακή των Βαΐων, 10 Απριλίου. Οι αιχμάλωτοι εκτελέστηκαν. Οι πληγωμένοι και οι άρρωστοι, συνολικά 600 άτομα, οχυρώθηκαν στα πιο γερά σπίτια. Οι υπόλοιποι χωρίστηκαν σε τρία σώματα. Δεξιά κι αριστερά οι πολεμιστές, στη μέση τα γυναικόπαιδα.
Καθώς έπεφτε το σκοτάδι, οι άντρες της φρουράς περνούσαν σιωπηλοί την τάφρο κι ακροβολίζονταν έξω από την πόλη. Καταιγιστικά πυρά τους υποδέχονταν. Στις 8.15, όλοι βρίσκονταν στις προκαθορισμένες θέσεις. Ανάμεσα στους μαχητές και γυναίκες αντρίκεια ντυμένες, με το όπλο στο χέρι. Περίμεναν τον αντιπερισπασμό από τα βουνά που ποτέ δεν ήρθε. Επιτέλους ξεκίνησαν. Ξεχύθηκαν μέσα από τις εχθρικές γραμμές, θέριζαν και θερίζονταν. Κάποιος φώναξε: «Πίσω». Σύγχυση, άλλοι γυρνούσαν, προχωρούσαν άλλοι. Κάποιοι πέρασαν. Οι πολλοί έπεσαν. Οι Τούρκοι μπήκαν στο Μεσολόγγι. Οδομαχίες και πόλεμος σπίτι με σπίτι. Κι εκρήξεις. Οι πολιορκημένοι έβαζαν φωτιά στο μπαρούτι, όταν δεν μπορούσαν ν’ αμυνθούν άλλο. Σκοτώνονταν, παίρνοντας μαζί τους όσους εχθρούς γινόταν. Το πρωί, η αντίσταση είχε καμφθεί. Το Μεσολόγγι έπεσε. Σε λίγο, ολόκληρη η Στερεά. Όμως, η σφαγή της εξόδου ήταν και η αρχή της αντίστροφης μέτρησης για τους Τούρκους.
1821: Στην Ωραία Πύλη του ναού, όπου λειτουργούσε στην Κωνσταντινούπολη, απαγχονίζεται από τους εξαγριωμένους Τούρκους ο πατριάρχης Γρηγόριος ο 5ος. Την ίδια μέρα, στα Ψαρά, οι ηρωικοί νησιώτες ύψωναν τη σημαία της επανάστασης.
1864: Ο αρχιδούκας της Αυστρίας Φερδινάνδος Ιωσήφ Μαξιμιλιανός αναλαμβάνει αυτοκράτορας του Μεξικού. Αιχμαλωτίστηκε από τους επαναστάτες και τουφεκίστηκε το 1867. Είχε γεννηθεί το 1832.
1919: Τα κυβερνητικά στρατεύματα του Μεξικού σκοτώνουν σε ενέδρα τον θρυλικό επαναστάτη Εμιλιάνο Ζαπάτα και βάζουν τέλος στην επανάσταση των δουλοπάροικων, που είχε ξεκινήσει εννέα χρόνια πριν. Είχε γεννηθεί στις 8 Αυγούστου 1880.
1922: Αρχίζει η Συνδιάσκεψη της Γενεύης, με αντικείμενο την ανοικοδόμηση της Ευρώπης μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.
1932: Στις προεδρικές εκλογές της Γερμανίας, ο στρατηγός Πάουλ φον Χίντενμπουργκ κατατροπώνει τον Χίτλερ με 19 εκατομμύρια ψήφους έναντι 13 εκατομμυρίων του ναζιστή ηγέτη. Δυο χρόνια αργότερα, ο Χίτλερ θα γίνει πρόεδρος και πρωθυπουργός ταυτόχρονα.
1972: Περισσότερες από 50 χώρες υπογράφουν σύμφωνο που θέτει εκτός νόμου την συσσώρευση χημικών όπλων.
1980: Η Ισπανία και η Βρετανία συμφωνούν για το άνοιγμα των συνόρων του Γιβραλτάρ, που παρέμεναν κλειστά από το 1969.
1998: Σε ηλικία 85 χρόνων, πεθαίνει ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Σεραφείμ. Ήταν επικεφαλής της Εκκλησίας της Ελλάδος από το 1973.
2005: Ο διάδοχος του βρετανικού θρόνου, πρίγκιπας Κάρολος, παντρεύεται την Καμίλα, δούκισσα της Κορνουάλης για την περίσταση.
2006: Μετά από δέκα εβδομάδων κινητοποιήσεις φοιτητών και μαθητών, ο πρωθυπουργός της Γαλλίας, ντε Βιλπέν, ανακοινώνει ότι αποσύρει τον νόμο για το συμβόλαιο πρώτης απασχόλησης.
2006: Ο συνασπισμός της Κεντροαριστεράς κερδίζει οριακή πλειοψηφία στην Ιταλία, με τον Ρομάνο Πρόντι να νικά τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι της Κεντροδεξιάς συμμαχίας.
2010: Από την Αντιτρομοκρατική υπηρεσία συλλαμβάνονται ως μέλη της οργάνωσης «Επαναστατικός Αγώνας» οι Μαζιώτης Νικόλαος, ετών 39, Ρούπα Παναγιώτα, ετών 41, Σταθόπουλος Ευάγγελος, ετών 32, Κορτέσης Χριστόφορος, ετών 31, Νικητόπουλος Σαράντος, ετών 32 και Γουρνάς Κωνσταντίνος, ετών 30.
2010: Πηγαίνοντας να συμμετάσχουν στις εκδηλώσεις για την 70ή επέτειο της σφαγής του Κατίν (ομαδικές εκτελέσεις 8.000 Πολωνών αξιωματικών από Σοβιετικούς), σκοτώνονται σε αεροπορικό δυστύχημα στο Σμόλενσκ της Ρωσίας ο πρόεδρος της Πολωνίας, Λεχ Κατσίνσκι, η σύζυγός του και οι υφυπουργός Εξωτερικών, αρχηγός Γενικού Επιτελείου Στρατού και πρόεδρος της κεντρικής τράπεζας της χώρας.
Η 10η Απριλίου στον πολιτισμό
10 Απριλίου 1896
Ο πρώτος Μαραθώνιος
Στις 13 Αυγούστου του 490 π.Χ., οι Αθηναίοι υπό τον στρατηγό Μιλτιάδη, κατανίκησαν τους Πέρσες στον κάμπο του Μαραθώνα. Ένας οπλίτης ανέλαβε να φέρει το μήνυμα της νίκης στην Αθήνα. Ξεκίνησε φορτωμένος τα όπλα του κι έκανε τη διαδρομή τρέχοντας. Όταν έφτασε στο άστυ, αναφώνησε «Νενικήκαμεν» κι έπεσε νεκρός. Η μεταγενέστερη παράδοση τον θέλει να περνά από ένα σημείο, όπου χωρικοί του φώναζαν «Σταμάτα! Σταμάτα!», για να μάθουν το αποτέλεσμα της μάχης. Η περιοχή ονομάστηκε Σταμάτα. Σε άλλο σημείο, ο πρώτος μαραθωνοδρόμος κοντοστάθηκε ν’ ανασάνει, γιατί κόντεψε να του βγει η ψυχή. Η περιοχή ονομάστηκε Ψυχικό.
Το πώς παντρεύτηκε στο μυαλό του Γάλλου λόγιου Μισέλ Μπρελ η νίκη στον Μαραθώνα με τους Ολυμπιακούς της Αθήνας, δεν έχει ξεκαθαριστεί. Πρότεινε όμως στον Κουμπερτέν ένα πρωτότυπο αγώνισμα: Δρόμο αντοχής από τον Μαραθώνα ως το Καλλιμάρμαρο. Και υποσχέθηκε ότι ο ίδιος θα αθλοθετούσε βαρύτιμο ασημένιο κύπελλο για τον νικητή. Η ιδέα έγινε δεκτή κι έτσι δημιουργήθηκε το άθλημα του μαραθωνίου δρόμου. Μια δοκιμαστική κούρσα έφερε τον νικητή Χαρίλαο Βασιλάκο να κάνει χρόνο τρεις ώρες και 18 λεπτά. Χρόνος που μειώθηκε κατά 6 λεπτά και 33 δευτερόλεπτα στην προκριματική διαδρομή, όπου νικητής αναδείχθηκε ο Γιάννης Λαυρέντης.
Η πρωτιά των Ολυμπιακών αγώνων συνδυάστηκε με την πρωτιά του νέου αγωνίσματος που ξαφνικά έγινε «εθνική υπόθεση» όλων. Οι φήμες οργίαζαν: Ως και προίκα από τον εθνικό ευεργέτη Γεώργιο Αβέρωφ λεγόταν ότι θα εξασφάλιζε ο νικητής. Η ελληνική ομάδα ήταν πολυπληθής και καλά προπονημένη. Με τον ταγματάρχη Παπαδιαμαντόπουλο που είχε οριστεί αφέτης, να παρακολουθεί άγρυπνα την κατάσταση. Και να μπάζει στους δρομείς τον Σπύρο Λούη «κατά παρέκκλισιν» (βλ. 27.3.1940). Ο αγώνας έγινε στις 10 Απριλίου 1896, με νικητή τον Σπύρο Λούη που έτρεξε την απόσταση σε δύο ώρες, 58 λεπτά και πενήντα δευτερόλεπτα. Δεύτερος βγήκε ο Χαρίλαος Βασιλάκος, ενώ τρίτος ήρθε ο Μπελόκας, εναντίον του οποίου υπέβαλε ένσταση ο Ούγγρος Γκιούλα Κέλνερ: Ο Μπελόκας είχε ανέβει για λίγο σε ένα κάρο. Η ένσταση έγινε δεκτή κι ο Κέλνερ ονομάστηκε τρίτος.
1847: Γεννιέται ο ουγγρικής καταγωγής Αμερικανός εκδότης Τζόζεφ Πούλιτζερ, που θεσμοθέτησε τα ομώνυμα δημοσιογραφικά και συγγραφικά βραβεία. Πέθανε το 1911.
1892: Γεννιέται στην Τεργέστη ο αρχιμουσικός Βίκτωρ ντε Σαμπάτα.
1932: Γεννιέται στην Αίγυπτο ο ηθοποιός Ομάρ Σαρίφ. Το πραγματικό του όνομα είναι Μίκαελ Σαλχούμπ.
1954: Πεθαίνει ο Αύγουστος Λιμιέρ, συνεφευρέτης του κινηματογράφου μαζί με τον αδελφό του Λουί.
1971: Τα μέλη της εθνικής ΗΠΑ επιτραπέζιας αντισφαίρισης είναι οι πρώτοι Αμερικανοί αθλητές που επισκέπτονται επίσημα την Κίνα του Μάο Τσε Τουνγκ, μετά από είκοσι χρόνια.
2010: Η γυναικεία ομάδα πόλο της Βουλιαγμένης, για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, στέφεται πρωταθλήτρια Ευρώπης, νικώντας στον τελικό της Κέρκυρας τη ρωσική Κίνεφ Κίρισι με 10 – 7, τέσσερις μέρες μετά τον ευρωπαϊκό τίτλο της γυναικείας ομάδας πόλο του Εθνικού στο Λεν Τρόφι και μία μέρα μετά την ανάδειξη πρωταθλήτριας Ευρώπης στο μπάσκετ της γυναικείας ομάδας του Αθηναϊκού.
2011: Σε ηλικία 86 χρόνων, πεθαίνει ο σπουδαίος σκηνοθέτης του κινηματογράφου, Σίντνεϊ Λιούμετ («12 angry men» [ελληνικός τίτλος «Δώδεκα ένορκοι»] 1957, «Σέρπικο» 1973, «Το Δίκτυο» 1976 κ.ά).